မိုးပြာ(ရင်းနှီး/စီးပွား)

ကမ္ဘာနဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ

ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါက ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ နိုင်ငံအားလုံးအတွက် ကျန်းမာရေး ပြဿနာကနေ အစပြုတယ်ဆို ရပေမယ့်၊ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ဖို့ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ တစ်နိုင်ငံနဲ့တစ်နိုင်ငံ ခရီးသွားလာမှုတွေ ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်တာ၊ နိုင်ငံတိုင်းမှာလည်း Lockdown ချပြီး လုပ်ငန်းတွေ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုတွေ ပိတ်တာ၊ ကန့်သတ်တာ တွေေ ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှု စနစ်ကြီးတစ်ခုလုံးအပေါ်မှာ ကြီးမားတဲ့ ထိခိုက်မှုတွေ ရှိလာခဲ့ ပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့်လည်း နိုင်ငံတိုင်းက ကပ်ရောဂါကို ထိန်းချုပ်နိုင်အောင် ကြိုးစားရင်း တစ်ဖက်မှာလည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တွေ ပုံမှန် ပြန်လည် လည်ပတ်နိုင်အောင် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြပါတယ်။ အခုဆိုရင် ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို အရှိန် အဟုန်မြှင့် ဆောင်ရွက်နေကြပြီး၊ နိုင်ငံတွေအကြား ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံထားတဲ့ အထောက်အထားတွေကို အပြန်အလှန် အသိ အမှတ်ပြုကြဖို့၊ အသွားအလာ ကန့်သတ်မှုတွေကို ဖြေလျော့ဖို့နဲ့ လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်စတင်ဖို့ အပြင်းအထန် ကြိုးပမ်းနေကြ ပါတယ်။

အပြောင်းအလဲနဲ့ အခွင့်အလမ်း

          အပြောင်းအလဲတွေက ကြီးမားတဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေ ပေးတတ်တာကို လူတိုင်းသတိထားမိ ကြမှာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အပြောင်းအလဲကို ထိုင်စောင့်ကြည့်နေသူတွေ ရှိသလို၊ ကိုယ်လိုချင်တဲ့ ပုံစံမဟုတ်လို့ ဘေးထွက်ထိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေသူတွေကို လည်း တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနဲ့ ရုရှားက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ အပြောင်းအလဲကို အခွင့်အလမ်းအဖြစ်နဲ့ မြင်ပုံရ ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံ ရှိရင်း ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို စီးပွားရေးမျက်နှာစာမှာပါ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ရလဒ်တွေ၊ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိလာ အောင် နှစ်ဖက် ကြိုးပမ်းနေတာတွေ တွေ့နေရပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ပထမအကြိမ် မြန်မာ-ရုရှား B2B Dialogue ကို နှစ်ဖက်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေ ရာချီ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး ဆွေးနွေးခဲ့တာက သက်သေပြနေပါတယ်။

ရုရှား-မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးကို ပြန်ကြည့်မယ်ဆိုရင် လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာခင် ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ထဲက နှစ်နိုင်ငံ သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ထူထောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၉၀ ခုနှစ်လွန် ကာလများမှာ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးက ပိုမိုကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းမှာတော့ သိသိသာသာ အရှိန်အဟုန်မြင့်လာခဲ့တယ်လို့ ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လအတွင်းက ရုရှား နိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ခရီးစဉ်မှာလည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ တိုးမြှင့်ဖို့ အစီအစဉ်တွေ ချခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။

ပူးတွဲကော်မရှင်ဖွဲ့စည်း

မြန်မာနဲ့ ရုရှားအကြား စီးပွားရေး၊ သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာ ကဏ္ဍစုံပါဝင်တဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတွေကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင် နိုင်ဖို့ “ရုရှား-မြန်မာ အစိုးရအချင်းချင်း ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ပူးတွဲကော်မရှင်”ကို ထူထောင်တဲ့ သဘောတူစာချုပ်ကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၉ ရက်နေ့မှာ နှစ်နိုင်ငံ လက်မှတ်ရေးထိုးနိုင်ခဲ့တာကို ကြည့်ရင်၊ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ချခဲ့တာပဲဖြစ်ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံ ဝန်ကြီးအဆင့် ဦးဆောင်တဲ့ ဒီကော်မရှင်က စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့် နယ်ပယ် အလားအလာတွေကို ဖော်ထုတ်ဆွေးနွေးကြဖို့ ကော်မရှင်အစည်းအဝေးတွေကို တစ်နိုင်ငံစီမှာ အလှည့်ကျ ကျင်းပခဲ့ ပါတယ်။ ပထမအကြိမ် ကော်မရှင်အစည်းအဝေးကို နေပြည်တော်မှာ ၂၀၁၄ ခုနှစ်က ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ်ကို ရုရှားနိုင်ငံ၊ မော်စကိုမြို့မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလမှာ ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ တတိယအကြိမ် ပူးတွဲ ကော်မရှင်အစည်းအဝေးကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပဖို့ နှစ်ဖက် စီစဉ်ခဲ့ကြပေမယ့် ကိုဗစ်-၁၉ ကမ္ဘာ့ ကပ်ရောဂါကြောင့် ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ရပါတယ်။ အခုအခါမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုတွေကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ် ထားနိုင်ပြီဖြစ်လို့ နှစ်ဖက် အဆင်ပြေမယ်ဆိုရင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလထဲမှာ နေပြည်တော်မှာ ကျင်းပဖို့ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်း နေတယ်လို့ ကြားရပါတယ်။ ဒီတတိယအကြိမ် ပူးတွဲကော်မရှင်အစည်းအဝေးမှာ နှစ်နိုင်ငံဝန်ကြီး အဆင့် ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရ အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွေသာမက၊ နှစ်ဖက် စီးပွားရေး အသင်းအဖွဲ့တွေ၊ လုပ်ငန်းရှင်တွေ စုံစုံညီညီ တက်ရောက်ဖို့ စီစဉ်နေတာကိုလည်း သိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နှစ်နိုင်ငံအစိုးရအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မယ့် သဘောတူညီချက်တွေ၊ စီးပွားရေးအသင်းအဖွဲ့တွေအကြား နှစ်ဖက်ရှေ့ဆက်ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်မယ့် နားလည်မှုစာချွန်လွှာ တွေကိုလည်း လက်မှတ် ထိုးနိုင်ကြဖို့ မျှော်မှန်းလုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။ နှစ်ဖက် တာဝန်ရှိသူတွေဟာ ဒီတတိယအကြိမ် ပူးတွဲကော်မရှင် အစည်း အဝေး မတိုင်မီမှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအကြား B2B Dialogue တစ်ခုကို  Video Conferencing နဲ့ ကြိုတင်စီစဉ်ဖို့ သဘောတူခဲ့တာကြောင့် စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ပထမအကြိမ် မြန်မာ-ရုရှား B2B Dialogue ဖြစ်ပေါ်လာ ရတာပါ။

နှစ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လုပ်ဆောင်ရာမှာ အတူတကွ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ဖို့ အလားအလာ ကောင်းတဲ့ ဦးစားပေး နယ်ပယ် ၇ ခု ပါဝင်တဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး မဟာဗျူဟာ(Strategy for the Development of Russian-Myanmar Economic Cooperation)ကိုလည်း နှစ်ဖက်အစိုးရဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍတွေက ပူးပေါင်းရေးဆွဲနေတာ အခုဆိုရင် အပြီးသတ်လုနီးတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်နေပြီ လို့လည်း သိရပါတယ်။ အဲဒီ နယ်ပယ်တွေထဲမှာ မဖြစ်မနေပါမှာတွေကတော့ သတင်းနဲ့ နည်းပညာ၊ ဘဏ်နဲ့ ငွေကြေး၊ ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်မှု၊ အခြေခံအဆောက်အဦ၊ ဘူမိဗေဒနှင့် သန့်ရှင်းတဲ့စွမ်းအင်နဲ့ စက်မှုကဏ္ဍတွေ ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ အဲဒီ မဟာဗျူဟာကို အဓိက တာဝန်ယူ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အကြီးတန်း အရာရှိကြီးတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။

ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ပြည်ပရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု

          ရုရှားဖက်ဒရေးနိုင်ငံဟာ လူဦးရေ ၁၄၆.၂ သန်းနီးပါးရှိပြီး၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်စာရင်းအရ GDP တန်ဖိုး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၇ ထရီလီယံ ရှိပြီး၊ ကမ္ဘာ့နံပါတ် အဆင့် ၁၁ ရှိတဲ့ စီးပွားရေး အင်အားကြီး နိုင်ငံလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

          ရုရှားနိုင်ငံက ပြည်ပမှာ သွားရောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း ၂၀၂၀ ခုနှစ် အတွက် ထုတ်ပြန်တဲ့ World Investment Report  2021 အရ ကမ္ဘာ့အဆင့် ၁၆ မှာ ရှိပါတယ်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅.၈၂ ဘီလီယံ၊ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၂.၀၂ ဘီလီယံကို ပြည်ပမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ၂၀၂၀ မှာတော့ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ ကြောင့် အမေရိကန်‌ဒေါ်လာ ၆.၃၁ ဘီလီယံပဲ မြှုပ်နှံနိုင်ခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။

          ၂၀၁၉ ခုနှစ် စာရင်းအရ ရုရှားနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့ပြည်ပကုန်သွယ်မှုမှာ ပို့ကုန် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၄၀၇ ဘီလီယံနဲ့ သွင်းကုန်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၃၈ ဘီလီယံ ရှိတာကြောင့် ပို့ကုန် အဆင့်မှာ ကမ္ဘာ့ အဆင့် ၁၃ မှာရှိပြီး၊ သွင်းကုန်အဆင့်မှာ တော့ ကမ္ဘာ့ အဆင့် ၂၁ မှာ ရှိပါတယ်။

          ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ အဓိက ပို့ကုန်တွေက ရေနံနဲ့ တွင်းထွက်လောင်စာ၊ ကျောက်မျက်နဲ့ အဖိုးတန် သတ္တု၊ သံ၊သံမဏိ၊ သီးနှံ (ဂျုံ)၊ ကွန်ပျုတာအပါအဝင် စက်ပစ္စည်းကိရိယာတွေ၊ သစ်နဲ့ မြေဩဇာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိက သွင်းကုန်တွေကတော့ စက်ပစ္စည်း၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်း၊ မော်တော်ယာဉ်၊ ဆေးဝါး၊ ဆေးကိရိယာ၊ သံ၊ သံမဏိ၊ သစ်သီးဝလံ၊ အဝတ်အထည်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ-ရုရှား ကုန်သွယ်မှု နဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု

          မြန်မာ-ရုရှား နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်တော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၄ နှစ်တာ ကာလမှာ သိသိသာသာ တိုးတက် လာခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှု ပမာဏက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၈.၁၂၄ သန်း လောက်ပဲ ရှိခဲ့တာကနေ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀.၆၂၃ သန်းထိ နှစ်ဆကျော် တိုးလာတာ တွေ့ရ ပါတယ်။ မြန်မာရဲ့ အဓိက ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ တရုတ်၊ စင်ကာပူ၊ ထိုင်း၊ ဂျပန်တို့နဲ့စာရင်တော့ နည်းနေပါသေး တယ်။ မြန်မာအဓိက ပို့ကုန်တွေက အဝတ်အထည်၊ ဆန်နဲ့ ဆန်ထွက်ပစ္စည်း၊ ပဲမျိုးစုံတို့ များပါ တယ်။ ရုရှားဖက်က မြန်မာကို ပို့တာတွေက ရေနံထွက်ပစ္စည်း၊ မြေဩဇာ၊ ဂျုံ၊ စက်မှုကုန်ကြမ်းသုံး ဆီထွက်သီးနှံ၊ ပုံနှိပ်စက္ကူနဲ့ ဓါတုပစ္စည်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

          ရုရှားရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုက ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ကဏ္ဍမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉၄ သန်းပဲ ရှိတာ ကြောင့် နိုင်ငံပေါင်း ၅၁ နိုင်ငံမှာ အဆင့် ၂၂ မှာပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဒါကလည်း နယ်ပယ်စုံမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေ ရှိနေသေးတဲ့ သဘောပါ။

မြန်မာနိုင်ငံကို ဘာကြောင့် စိတ်ဝင်စားသလဲ

          မြန်မာနိုင်ငံက အရှေ့တောင်အာရှနဲ့အာရှဈေးကွက်နှစ်ခုကို တံတားသဖွယ် ဆက်သွယ်ထား တဲ့နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သလို အဓိကဈေးကွက်နိုင်ငံနှစ်ခုဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ(လူဦးရေ၁.၃၉ ဘီလီယံ) နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ(လူဦးရေ ၁.၄ ဘီလီယံ)တို့အပြင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေ(လူဦးရေ ၆၆၀ သန်းကျော်)နဲ့ လည်း နယ်နိမိတ်ချင်း ဆက်စပ်နေပါတယ်။ ဒီဒေသက လူလတ်တန်းစားတွေ အများစုရှိတဲ့၊ အချိန်နဲ့အမျှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နေတဲ့အပြင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၄၄.၇၅ % ရှိတဲ့အတွက် ဒီလို မဟာ ဗျူဟာကျလွန်းတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနေအထားကို ရုရှားတွေ ကောင်းကောင်း သတိထားမိပါတယ်။

          ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံက အာဆီယံ လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးနယ်မြေရဲ့ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သလို အာဆီယံကို ဗဟိုပြုပြီး တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ အိန္ဒိယ၊ ဟောင်ကောင်တို့နဲ့ချုပ်ဆိုထားတဲ့ အာဆီယံ အပေါင်း တစ် ကုန်စည်ကုန်သွယ်မှု၊ ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကဏ္ဍတွေပါဝင်တဲ့ လွတ်လပ်သောကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်တွေ မှာလည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတင်မကသေးပဲ အာဆီယံ ၁၀ နိုင်ငံနဲ့ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယား၊ ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်တို့ ပါဝင်တဲ့ ဒေသတွင်းဘက်စုံ စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက် (RCEP) ကိုလည်း ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့မှာ ပါဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီးဖြစ်သလို၊ စာချုပ်အသက်ဝင် အတည်ပြုတဲ့ ပြည်တွင်း လုပ်ထုံး လုပ်နည်းတွေကိုလည်း ဆောင်ရွက်ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ RCEP ဟာ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်မှု သဘောတူ စာချုပ်တွေထဲက တစ်ခုဖြစ်သလို၊ ခေတ်မီပြီး ဘက်စုံကဏ္ဍတွေပါဝင်တဲ့ စာချုပ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၃၀% ၊ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး(GDP) ရဲ့ ၃၀ % နဲ့ ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်မှု စုစုပေါင်းရဲ့ ၂၈% ကို ကိုယ်စားပြုတာကြောင့် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး FTA အဖြစ် တင်စားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကုမ္ပဏီဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ငန်းမှတ်ပုံတင်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ ဆောင်ရွက် မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်မှုဒေသနဲ့ဆိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို သက်ဆိုင်ရာစာချုပ်ပါ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေနဲ့အညီ ခံစားခွင့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

          အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှုဒေသ (FTA) လို့ လူတိုင်းသိနေတဲ့ ဒေသတွင်း စီးပွားရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ၇ ခု ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး လိုက်ပါ အကောင်အထည်ဖော်နေတဲ့နိုင်ငံပါ။ ဒါက ဘာကိုပြသလဲဆိုရင် နိုင်ငံ တကာသဘောတူညီချက် မူဘောင်တွေ နဲ့အညီ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့  အစိုးရနဲ့ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍဟာ ကောင်းကောင်းပါဝင် ဆောင်ရွက် နေတာကို ပြတာပါ။ ဒါကိုလည်း ရုရှားတွေက သိပါတယ်။

ဆွေးနွေးပွဲမှာ ဘာတွေ စိတ်ဝင်တစားဆွေးနွေးကြလဲ

ဒီနေရာမှာ မေးစရာရှိတာက ရုရှားတွေကို ဖိတ်ခေါ်နေတာ သူတို့က စိတ်ဝင်စားပါ့မလား ဆိုတဲ့ မေးခွန်း ရှိလာနိုင် ပါတယ်။ စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့က လုပ်ခဲ့တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံဖက်က ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ ကုန်သွယ်မှုပိုင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနဲ့ ငွေကြေးပိုင်း၊ လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေး၊ စွမ်းအင်၊ စက်မှု၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု စတဲ့ကဏ္ဍအသီးသီးက အစိုးရနဲ့ ပုဂ္ဂလိက ဦး‌ဆောင်သူတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလုပ်ကိုင်မယ့်သူတွေ၊ မြန်မာနဲ့ ကုန်သွယ်မှုပြုမယ့်သူတွေအတွက် လုပ်ငန်းတွေ လွယ်ကူချောမွေ့အောင် လုပ်ဆောင်ပေးနေတာ တွေကို ဥပဒေမူဘောင်ပိုင်းအရ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု၊ လုပ်ထုံး လုပ်နည်းပိုင်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ရှင်းပြခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ ရုရှားဖက်က လုပ်ငန်းရှင်တွေကလည်း စိတ်ဝင်တစား မေးမြန်းကြလို့ အစီအစဉ်ကြီးကြပ်သူ Moderator ကိုယ်တိုင်က အချိန် အကန့်အသတ်ရှိလို့ နောက်မှ စာနဲ့ ဖြေကြား ဆက်သွယ်ကြဖို့ ညှိနှိုင်းစီစဉ်ပေးခဲ့ရတယ်လို့လည်း ကြားရပါတယ်။

            မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝန်းကျင်ပုံရိပ်ကို ထူးခြားပြောင်းလဲ တိုးတက်အောင် ၁၀ စုနှစ် တစ်ခုကျော် ကိုယ်တိုင် ပုံဖော် ထုဆစ်ခဲ့တဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြားစီးပွားဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီး ဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးကတော့ သူ့ရဲ့ အဖွင့်အမှာစကားမှာ ကိုဗစ်ကာလအလွန် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုစနစ်နဲ့ အံဝင်ခွင်ကျ ဖြစ်မယ့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဝန်းကျင်ကောင်းတစ်ခုကို ထူထောင်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ သူ့ရဲ့ အစီအစဉ်တွေကို ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအတွက် အစိုးရ ဌာနတွေနဲ့ ထိတွေ့ လုပ်ဆောင်ရတဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးမဖြစ်စေဘဲ ရိုးရှင်း လွယ်ကူစေရမယ်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကာလတလျောက်လုံးမှာလည်း ဥပဒေနဲ့အညီ စောင့်ရှောက်မှုတွေ ရစေရမယ်၊ စီးပွားရေးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ပါမစ်/ လိုင်စင် နဲ့ ထောက်ခံချက်တွေ ရယူရာမှာ အတတ်နိုင်ဆုံး Online ဝန်ဆောင်မှု ပေးနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေမှာလည်း ပွင့်လင်း မြင်သာမှုရှိစေရမယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါတွေကို မကြာခင်မှာ အတည်ပြု ထုတ်ပြန်မယ့် ကိုဗစ်အလွန် မြန်မာ့ စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု ကာလလတ်စီမံကိန်းလို့ ခေါ်ဆိုရမယ့် မြန်မာ့စီးပွားရေးပြန်လည်ဦးမော့စေရေး စီမံချက် (Myanmar Economic Recovery Plan)နဲ့အတူ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့လည်း ပြောခဲ့ပါတယ်။

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကော်မရှင်က ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်က မြန်မာနိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဥပဒေအရ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို ပေးထားတဲ့ အခွင့်အရေးတွေ၊ နှစ်ရှည်မြေငှားရမ်း လုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေ၊ ဌာနဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းအဖွဲ့ (One Stop Service) ဖွဲ့စည်းပြီး၊ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ကိစ္စ၊ ပို့ကုန်သွင်းကုန်ကိစ္စ၊ ပြည်ပ ကျွမ်းကျင်သူပညာရှင် ခန့်ထားရေးကိစ္စတွေကို တစ်နေရာတည်းမှာ ပြီးစီးအောင် ဆောင်ရွက် ပေးနေမှုတွေ၊ စီးပွားရေး နဲ့ပတ်သက်တဲ့ လိုင်စင်/ပါမစ်တွေကိုရယူရာမှာ တင်ပြရတဲ့ စာရွက် စာတမ်း အထောက်အထားတွေ၊ ကြာမြင့်ချိန်တွေကို လျှော့ချဖို့ စီစဉ်ဆောင်ရွက်ထားတာတွေ အပြင်၊ ဌာနနဲ့ဆက်ဆံရတဲ့ လုပ်ငန်း တော်တော်များများကို ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာ ကို အသုံးပြုပြီး Online ကပဲ ဆောင်ရွက်နိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နေမှုတွေကို ရှင်းပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။

ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေကလည်း နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ၊ မြန်မာ နိုင်ငံမှာ ကုမ္ပဏီထောင်ပြီး ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ဆောင်မယ့်သူတွေကို ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ စည်းမျဉ်းတွေ၊ ဒေသတွင်း စီးပွားရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု စာချုပ်တွေနဲ့အညီ ဖြေလျော့ ဆောင်ရွက်ပေးနေတာတွေ၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထုတ်လုပ်တဲ့ မြန်မာ့ပို့ကုန် တွေကို အကောက်ခွန် ကင်းလွတ်ခွင့်နဲ့ တင်ပို့နိုင်မယ့် အခွင့်အရေးတွေကို ရှင်းပြခဲ့တာတွေ့ရပါတယ်။ သတိထားမိတာ တစ်ခု ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပို့ကုန်နဲ့ပတ်သက်လို့ အကောက်ခွန်လိုင်း အားလုံးရဲ့ ၁၀% ဘဲ ပို့ကုန်လိုင်စင် လျှောက်ဖို့လိုပြီး၊ သွင်းကုန်မှာလည်း အကောက်ခွန်လိုင်း အားလုံးရဲ့ ၃၀% ကိုဘဲ သွင်းကုန်လိုင်စင် လျေှာက်ဖို့လိုတာ တွေ့ရတဲ့အတွက် ကုန်သွယ်မှုမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့နဲ့ ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု စာချုပ်တွေနဲ့အညီ ဖြေလျော့မှု တွေ ပေးထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် Myanmar TradeNet 2.0 စနစ်ကို ထူထောင်ပြီး ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ထဲက ပို့ကုန်/ သွင်းကုန်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ လိုင်စင်/ပါမစ်တွေကို Online ကနေ အချိန်မရွေး၊ နေရာမရွေး လျေှာက်ထားရယူနိုင်တာကိုပါ ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။

ကဏ္ဍ ၅ ခုကို ဦးတည်ဆွေးနွေး

          B2B ဆွေးနွေးပွဲမှာ နှစ်နိုင်ငံအကြားမှာ အထူးစိတ်ဝင်စားပြီး ကာလတိုအတွင်း ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နိုင်မယ့် ဘဏ်နဲ့ ငွေကြေးကဏ္ဍ၊ လယ်ယာသားငါးကဏ္ဍ၊ လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင်ကဏ္ဍ၊ စားသောက်ကုန် ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍနဲ့ သတ္တုကဏ္ဍတွေကို အဓိက ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာ တွေ့ရပါ တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဘဏ်နဲ့ ငွေကြေးကဏ္ဍမှာ ရုရှားလုပ်ငန်းရှင်တွေ လာရောက် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံ လုပ်ကိုင်ဖို့ စိတ်ဝင်စားရတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းကတော့ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုတွေကို တိုးမြှင့် လုပ်ဆောင်တဲ့အခါ ငွေပေးငွေယူကိစ္စတွေ၊ ချေးငွေအပါအဝင် ငွေကြေး အရင်းအနှီးရယူတဲ့ ကိစ္စတွေမှာ လွယ်ကူလျင်မြန် ချောမွေ့စေဖို့ အဓိကပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံက လယ်ယာထွက်ကုန်တွေကို ရုရှားက ဝယ်ယူဖို့၊ အထူးသဖြင့် ရုရှားဖက်မှာ ဈေးကွက်ရှိပြီး မြန်မာ့ ပေါင်းဆန်ကို နှစ်ဖက် MOU ထိုးပြီး ပေးပို့နိုင်ဖို့၊ ရုရှားတွေ အဓိက ကျွမ်းကျင်တဲ့ နယ်ပယ် ဖြစ်တဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ကဏ္ဍမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံနိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေကို လျှပ်စစ်နဲ့ စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေက ရှင်းလင်း ဆွေးနွေးခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငါးနဲ့ ရေထွက်ကုန်တွေကို ရုရှား ဈေးကွက်ကို တိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေကိုလည်း မြန်မာနိုင်ငံ ရေထွက်ပို့ကုန်အသင်း၊ ငါးလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာနက ကိုယ်စားလှယ်များက ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာ တွေ့ရပါတယ်။

          တကယ်တော့ ရုရှားတွေနဲ့ မြန်မာတွေ စိတ်ဝင်စားတဲ့ စီးပွားရေးနယ်ပယ်တွေက ကျန်ပါသေးတယ်။ အဲဒါတွေက ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေး၊ ခရီးသွား၊ သတင်းနဲ့ နည်းပညာ (ဒစ်ဂျစ်တယ်စီးပွားရေး)၊ မော်တော်ယာဉ် ထုတ်လုပ်မှု၊ အခြေခံအဆောက် အဦနဲ့ စက်မှုကဏ္ဍတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားလုပ်ငန်းရှင်တွေက မြန်မာနိုင်ငံကိုလာပြီး သူတို့နဲ့ အတူတွဲလုပ်မယ့် မြန်မာ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေနဲ့ လူကိုယ်တိုင်တွေ့ပြီး ဆွေးနွေးချင်သလို၊ မြန်မာနိုင်ငံက အစိုးရဌာန တာဝန်ရှိသူတွေကိုလည်း ကိုယ်တိုင်တွေ့ပြီး သူတို့သိချင်တဲ့ ဘဏ်ကိစ္စ၊ ငွေကြေးကိစ္စတွေ၊ လယ်ယာ ထုတ်ကုန်အရည်အသွေး ကိစ္စတွေ၊ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့ လုပ်ကွက် တင်ဒါကိစ္စတွေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဥပဒေအရပေးတဲ့ အခွင့်အလမ်းနဲ့ အကာအကွယ် တွေကိုလည်း မေးမြန်းချင်နေကြတာပါ။ ဒီတစ်ချိန်ကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကန့်သတ်ချက်နဲ့ အချိန် ကန့်သတ်ချက် ကြောင့် ကဏ္ဍ ၅ ခုပဲ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီအတွက်လည်း ကျန်တဲ့ကဏ္ဍတွေအတွက် နှစ်ဖက် စီးပွားရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေကို မကြာခင်မှာ ထပ်ပြီး လုပ်ဆောင်ဖို့ သဘောတူထားတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

          တကယ်တော့ အပြောင်းအလဲတိုင်းမှာ အခွင့်အလမ်းတွေ ကြီးကြီးမားမား ရှိနေတတ်တဲ့ သဘာဝကို ကျွန်မ အထက်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အပြောင်းအလဲအပေါ် အကောင်းဖက်က ရှုမြင်ပြီး ပေးလာတဲ့ အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေကို အမိအရ ဆုပ်ကိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့ မြန်မာနဲ့ ရုရှား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံ ပြည်သူများရဲ့ အကျိုးစီးပွား ကို အောင်မြင်အောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်လို့ ယုံကြည် မျှော်လင့်မိပါကြောင်း ရေးသား လိုက်ရပါတယ်။

မိုးပြာ(ရင်းနှီး/စီးပွား)